Mark van Baal
‘Het lukt alleen als iedereen er achter gaat staan,’ zegt ir. Michiel Doorn over het toepassen van cradle to cradle (c2c).
Alle betrokkenen overtuigen van nieuwe technieken en nieuwe processen vergt veel energie, vertelt de mijnbouwkundig ingenieur van consultancybedrijf Ecoawareness. Doorn is verantwoordelijk voor het borgen, meten en beschrijven van de toepassing van de zogenoemde Venlo Principles, die zijn voortgekomen uit de c2c-principes. Ingenieursbureau Arcadis en aannemer Dura Vermeer werden hoofdontwerper, -uitvoerder en -aannemer van het Floriadeterrein en de gebouwen. Afvalbedrijf Van Gansewinkel, dat met de cradle to cradle filosofie de transitie van afvalbedrijf naar grondstoffenbedrijf maakt, werd logischerwijs één van de partners.
Veel nieuwe technologie zit in Villa Flora, een wigvormige kas, waarvan de hoge kant vijf verdiepingen telt. De kas werd volgens de c2c-principes ontworpen. Het gebouw van 12,4 miljoen euro moest daarom multifunctioneel, demontabel in herbruikbare onderdelen en energetisch zelfvoorzienend zijn. De kas bevat onder andere warmtewisselaars (Fiwihex) met een twee keer zo hoog rendement als conventionele warmtewisselaars. De kas is hiermee warmteleverancier van het gebouw, dat werkt met betonkernactivering (wanden en vloeren worden met waterleidingen op dezelfde temperatuur gehouden) en een warmte- en koudeopslag (wko). Het wko-systeem maakt gebruik van een waterhoudende zandlaag (aquifer) op 50 tot 75 meter diepte.
Aan de andere kant van de snelweg A73, waaraan het Floriade terrein ligt, staat een demonstratie-installatie die groen gas produceert door middel van anaerobe vergisting van organisch afval van de Floriade en de aanpalende bloemenveiling. Verderop op het terrein staan twee Raywavers: vijftien meter hoge masten met ledstraatverlichting, een folie van zonnepanelen in wokkelvorm en een windturbine met verticale as.
‘Je moet nieuwe en onbewezen processen en technieken omarmen,’ zegt Doorn. De vloeren van Villa Flora bijvoorbeeld zijn opgebouwd uit twee lagen beton met daartussen wapeningsstaal. Ze kunnen worden gedemonteerd en hergebruikt. Om deze nieuwe techniek toe te mogen passen, moest de architect regelgevers en controleurs overtuigen. De vloeren hebben namelijk een grotere overspanning dan toegestaan volgens het Bouwbesluit. ‘Je moet dan veel tijd stoppen in het overtuigen en vertrouwen krijgen van de controleurs,’ vertelt Doorn. Voor veel mensen is het principe regels zijn regels gemakkelijker toe te passen dan de Venlo Principles. ‘Je moet dan geduldig met overtuiging, berekeningen en voorbeelden van andere toepassingen, bijvoorbeeld bruggen, aantonen dat het veilig is,’ zegt Doorn.
Het aanbesteden van de bouw was een innovatief proces, aangezien veel ongekend was. ‘Vaak weet je van tevoren de oplossingen nog niet. Je kunt je potentiële aannemers dan geen dichtgetimmerd bestek sturen, maar moet met ze in gesprek gaan. De aanbesteding gaat dan meer in dialoogvorm.’
Het terrein staat vol met tijdelijke paviljoens en kiosken van verschillende deelnemers, waarbij ten eerste de ‘grondbalans’ is gesloten. ‘Wil een deelnemer een heuvel op zijn terrein, dan zal het zelf een gat moeten graven om de grond hiervoor uit te halen. Na afloop moet hij het gat weer dichtgooien.’ Ten tweede moeten alle gebouwen herbruikbaar zijn. De deelnemers moeten vertellen hoe ze de gebouwen of de materialen gaan hergebruiken. ‘Alles moet in de kringloop blijven.’ Het paviljoen van Azerbeidzjan bijvoorbeeld, een glazen koepel, is al verkocht om ergens anders in Nederland te worden geplaatst.
‘Veel maatregelen zijn onzichtbaar,’ zegt Doorn. De paviljoens krijgen een drinkwateraansluiting waar genoeg water uit komt om koffie te zetten en af te wassen, maar niet genoeg om de stoep schoon te spuiten of de planten water te geven. Hiervoor is regenwater beschikbaar. Grote vijvers dienen als buffer.
Voor de wandel en fietspaden, die na de Floriade worden verwijderd, koos Arcadis niet voor asfalt, dat moeilijk opnieuw is te gebruiken, maar voor stenen, die kunnen worden gebruikt in toekomstige gebouwen op het terrein. ‘De afweging was altijd: als het een beetje duurder is om het cradle to cradle te doen, dan doen we het.’ Na het eind van de Floriade op 7 oktober begint het park van 65 hectare aan een tweede leven als bedrijvenpark Venlo GreenPark.
