Armand van Wijck
Er staan grootschalige plannen op de agenda van de gemeente Amsterdam waarvoor veel technici nodig zijn. Honderden bruggen en kilometers kade zijn aan vervanging of renovatie toe. Openbare ruimtes moeten opnieuw worden ingericht vanwege het veranderende klimaat en de energietransitie. Een gigantische uitdaging, want tijdens de werkzaamheden moet de binnenstad ook nog eens bereikbaar blijven. De inzet van innovatieve techniek kan hierbij uitkomst bieden.
Jean-Paul Rocour, Hoofd Stedelijk Beheer van de gemeente Amsterdam, licht de omvang van de vervangingsgolf toe. ‘Neem bijvoorbeeld de bruggen. We hebben er zo’n zestienhonderd waarvan achthonderd voor het wegverkeer. Daarvan is meer dan een kwart ouder dan honderd jaar en staan er veel nog op houten palen.’ Deze bruggen hebben in de loop van de tijd een zwaardere belasting moeten doorstaan dan waarvoor ze geconstrueerd waren. De aanscherping van het bouwbesluit leidt ook nog eens tot hogere veiligheidseisen. Kortom, een grote onderhoudsopgave waarvoor allereerst een onderzoek is gestart om de status van de bruggen vast te stellen: is er sprake van paalrot, scheurvorming en welke bruggen zijn het meest risicovol vanuit het oogpunt van veiligheid? Wat gebeurt er met de doorstroming van de stad wanneer er op meerdere plekken gelijktijdig werkzaamheden plaatsvinden?
‘En dit geldt ook voor onze kades’, aldus Rocour. ‘We hebben historische kades die ervoor zorgen dat de grond niet wegspoelt en zo de stad bij elkaar houden. Helaas zijn er veel boomwortels die de kades aantasten en zijn de kadefunderingen aan het bezwijken, waardoor ze tientallen centimeters zijn gaan uitwijken.’ De gemeente verving in de afgelopen decennia zo’n vijfhonderd meter kade per jaar. Maar met tweehonderd kilometer aan kade en een levensduur van normaalgesproken zo’n honderd jaar, heeft Rocour aan de bel moeten trekken. De stad moet nu namelijk minstens twee kilometer kade per jaar vervangen om alles veilig te houden. ‘We willen het liefst een vervijfvoudiging van onze productiviteit. Daarnaast is het vervangen van kades in een dichtbebouwd gebied geen gemakkelijke taak. Zo moeten we afspraken maken met woonbooteigenaren en krijgen huiseigenaren de kans om hun funderingen aan te passen. Er zijn tijdelijke maatregelen nodig gedurende de werkzaamheden, zodat de woningen bereikbaar blijven. Dit alles leidt tot een grote innovatievraag, want hoe kunnen we met behulp van slimme technieken alles zo snel mogelijk en probleemloos vervangen? Dat is een uitdaging die we samen met de markt en bewoners moeten aangaan.’ Verder speelt de klimaatverandering een grote rol in de onderhoudsopgave. Rocour licht toe: ‘Door een toename van grote buien moeten we veel meer water bergen. Daarnaast moeten we maatregelen treffen tegen verdroging en temperatuurophoging in de openbare ruimte: de pleinen, parken en straten. Verdroging zorgt voor bodemdaling van de parken en door hevige, kortstondige neerslag komen ze onder water te staan.’
Rocour denkt naast oplossingen ook in kansen. Op het moment dat je in een dichtbebouwde omgeving de infrastructuur op de schop neemt, kun je er meteen goed gebruik van maken om er meer mee te doen. ‘Zo hebben we ook een afvalprobleem. Wellicht kunnen we bij het vervangen van de kades afvalsystemen ontwikkelen die in de kades passen, zoals ondergrondse containers of persleidingen. En we zouden in de kades een deel van de waterbergingen kunnen aanbrengen. In de toekomst willen we aardgasvrij zijn en hebben we een nieuw verwarmingssysteem nodig. Misschien kunnen we hiervoor alvast plek maken. Zo krijgen we multifunctionele kades.’
Amsterdam heeft een heleboel technici nodig om de grote onderhoudsopgave in goede banen te leiden. ‘En naast onze afdeling kunnen ze bij het stedelijk ingenieursbureau waar we veel mee samenwerken, ook goede mensen gebruiken’, voegt Rocour toe. Volgens hem is het werk stimulerend en is er ruimte voor creativiteit. Ten eerste is er de technisch intellectuele uitdaging voor bijvoorbeeld adviseurs op het terrein van assets: het in een rap tempo vervangen van de infrastructuur terwijl het verkeer kan blijven doorstromen en alles bereikbaar nog steeds bereikbaar is. Er is voldoende geld om werk weg te zetten en ook nog eens bestuurlijke urgentie. ‘En dat in de grootste stad van Nederland waar alle iconische werken vervangen moeten worden, zoals kades langs de Herengracht, de Magere Brug, de Amstelschutsluis en de Berlagebrug. En zelfs in de buitenwijken is er grootschalig onderhoud nodig.’
Ook voor contractmanagers en aannemers ligt er interessant werk, want de manier waarop de gemeente het werk uitbesteedt aan de markt verandert. In de financiering van het onderhoud wil Rocour bij het bestuur pleiten voor meer structurele financiering. ‘We krijgen nu iedere keer incidenteel geld voor vervangingen, maar ik wil met programma’s gaan werken, anders kan de markt ons nooit de innovatie geven die we nodig hebben. Aannemers hebben daar logischerwijs alleen interesse in wanneer ze meerdere bruggen of kilometers kade toegekend krijgen.’
Een andere ontwikkeling die sterk in opkomst is in het beheer en onderhoud is de professionalisering van de informatievoorziening. De gemeente wil gaan werken met BIM en is bezig om driedimensionale databases op te zetten. Voor de organisatie hiervan is veel ICT-kennis nodig. Rocour: ‘Specialisten die dat interessant vinden krijgen hier dus ook volop mogelijkheden. Aannemers en ingenieursbureaus gaan nu van alles meten. Wij krijgen van hen straks allerlei 3D-modellen toegestuurd en moeten onze systemen gaan ombouwen om al deze informatie te kunnen verwerken. Overigens zit er ook nog veel werk in het verbeteren van onze spullen in de openbare ruimte middels industriële automatisering. We willen bijvoorbeeld kijken hoe we met het Internet of Things het beheer hiervan beter op orde kunnen krijgen.’
Afgezien van al het bijzondere werk in het vooruitzicht, is Rocour nog het meest te spreken over de omslag van het bewustzijn van de stad. Hij is een jaar geleden aangenomen en heeft er sindsdien hard aan moeten werken om beheer en onderhoud bovenaan de agenda te krijgen. ‘Dat is gelukt. De mensen, de politiek, de stad: iedereen ziet het nu als een prioriteit. Er is motivatie om met behulp van innovatie en duurzaamheid meters te gaan maken. Hier zit ook meteen mijn zorg, want als we niet de sprong gaan maken, dan staat beheer en onderhoud in no time weer onderaan de ladder. We hebben technisch geschoolde mensen daarom keihard nodig om alle verwachtingen waar te maken.’
Kijk voor vacatures op de website van de gemeente Amsterdam. De gemeente is ook te vinden op de Nederlandse Carrièredagen, 23 en 24 november in de Werkspoorkathedraal in Utrecht. Of stap als technische professional aan boord voor een inspirerende tocht over de Amsterdamse grachten op 27 november. Neem hiervoor contact op met Christine Hilgers voor meer informatie.
