Jan Spoelstra
Ontwikkelingen op het gebied van zonne-energie, windenergie en elektrificatie gaan sneller dan de noodzakelijke verzwaring van het elektriciteitsnet. Waar halen we de mensen en innovaties vandaan om de inhaalslag te maken?
‘Door toenemende elektrificatie in de industrie en huishoudens, gecombineerd met decentrale energieopwekking via zonne- en windenergie, hebben we een verzwaring van het elektriciteitsnet nodig. Maar die verzwaring loopt niet in de pas met toenemend gebruik van warmtepompen, elektrische auto’s of elektrificatie in de industrie.’ Dat is de uitdaging waar netbeheerders volgens Ballard Asare-Bediako, hoofddocent en onderzoeker aan de HAN University of Applied Sciences, voor staan. Naast technische oplossingen die problemen moeten ondervangen, is er bovendien een tekort aan technici met voldoende kennis van de elektriciteitssector.
Als het gaat om de technische oplossingen, dan is opslag van duurzaam geproduceerde energie momenteel een van de belangrijkste aandachtsvelden voor de onderzoeksgroepen van Asare-Bediako. ‘Kunnen we met batterijen de per 24 uur fluctuerende productie van zonne-energie opvangen? Kunnen we elektrische auto’s op een slim gekozen moment opladen en hier een rol in spelen? Kan de productie van waterstof in elektrolysers grotere fluctuaties in duurzame energieproductie opvangen? Kunnen we elektriciteit exporteren en elders opslaan in stuwmeren?’ Dat zijn belangrijke technische vragen waar je aan kan rekenen en die een deel van de oplossing bevatten. Maar voor welk onderzoek zou je morgen graag extra financiering krijgen? ‘De sleuteltechnologie voor een betrouwbaar elektriciteitsnet is het slim aansturen en integreren van deze verschillende manieren van energieopslag. Daar kunnen innovaties en krachtige vormen van samenwerking een groot verschil maken.’
Samenhang arbeidsmarkt en innovatie
‘We zien veel mensen met kennis en ervaring op het gebied van de elektriciteitssector met pensioen gaan, en de instroom in technische opleidingen voor deze sector loopt terug,’ aldus Asare-Bediako. Daarom moeten we volgens de onderzoeker innovatie ook inzetten om efficiënter te werken. Het op afstand monitoren van installaties, predictive maintenance inzetten om grote arbeidsintensieve storingen te voorkomen en meegaan met trends op het gebied van kunstmatige intelligentie en automatisering.
Momenteel heeft de coronacrisis de hoogste prioriteit van onze overheid, maar dat zal op termijn terug verschuiven naar het klimaatbeleid. De samenwerking tussen overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven moet er volgens Asare-Bediako voor zorgen dat we voldoende instroom van technici met kennis van de elektriciteitssector behouden. ‘Kennisinstellingen als de HAN en netbeheerders moeten daarom specialisten op het gebied van AI, ICT en automatisering in een vroeg stadium van hun opleiding aanspreken om projecten of stages bij hen te draaien.’ De elektriciteitssector is een boeiende sector met de komende decennia volop interessante uitdagingen en banen.
Coronacrisis
Als we Asare-Bediako spreken staat Mark Rutte op het punt aan te kondigen dat we over enkele maanden weer bijeenkomsten met 100 mensen mogen organiseren, mits de anderhalve meter afstand gewaarborgd is. ‘Alle hoorcolleges en meetings blijven voorlopig vanuit huis plaatsvinden. Datzelfde geldt voor onze R&D inspanningen. Veel van ons onderzoek behelst simuleren en modelleren op basis van data van netbeheerders, elektriciteitsbedrijven of elektriciteitscentrales. Servers blijven simulaties draaien. Dat kan dus gewoon doorgaan.’
Moeilijker is het om het nieuwe cursusjaar in de steigers te zetten. Wat kunnen studenten verwachten? Mogen internationaal reizen straks weer en kunnen internationale studenten een visum aanvragen? Asare-Bediako: ‘Ook hebben we veel proefopstellingen om studenten te trainen. Die kunnen we nu niet gebruiken. Daarom zijn we gestart om hiervan digital twin simulaties te maken. We trainen professionals in elektriciteitsenergievoorzieningssystemen straks als een piloot in een vliegsimulator.’
De HAN-onderzoeker ziet verder dat er in Nederland tijdens de coronacrisis minder energieverbruik is en dat energieconsumptie verschuift van industrie en kantoorgebouwen, naar huishoudens. Bovendien lijken mensen thuis zuiniger met energieverbruik dan op kantoor. Asare-Bediako: ‘Het toont maar aan dat het gedrag van mensen een grote rol speelt tijdens de energietransitie.’
Lees hier meer in een interview Ballard Asare-Bediako in TW.