Met de uitvinding van de klapschaats, was Nederland in een keer een belangrijke sportverbeteraar. Niet alles wat bedacht is, was even succesvol of werd toegestaan tijdens wedstrijden. Waar staan we nu in de sportinnovaties?
Arno Hermans van Sports+Vitality en voormalig voet- en volleyballer houdt zich bezig met sport en technologie. Hij volgt de veranderingen op de voet: ‘Er zijn zeker nieuwe ontwikkelingen, maar wat ik vooral zie is dat mental coaching steeds belangrijker wordt. Twintig jaar geleden werd je raar aangekeken als je als sporter bij de psycholoog liep, nu is dat heel normaal. De schaatsers droegen een aantal jaar geleden die stripjes op hun pakken, dat werkte puur mentaal. Daar had ik het nog met Marianne Timmer over. Die stripjes deden voor haar gevoel niks, maar als je denkt dat je ergens harder door kan gaan, dan is dat meestal ook zo. Voor Nederlandse schaatsers proberen ze een nieuwe innovatie te implementeren voor de Olympische Spelen, niemand mag het verder hebben en pas na de OS delen ze de kennis en mag iedereen het gebruiken. Artificial Intelligence (AI) is hierin ook belangrijk. Door via een bril een loper, een virtuele haas, voor je te krijgen, ga je harder. Ook 3D-printen voegt veel toe, zeker in de gehandicaptensport. Dat is afgestemd op de behoefte van de sporter. Met de juiste input, kun je iets op maat maken. Bijvoorbeeld kleine onderdelen van een rolstoel, waardoor het zitcomfort groter wordt of de bewegingen en snelheid beter worden. Ook bij atleten met geamputeerde benen die hardlopen, daarvoor worden ook kleine deeltjes ge-3D-print. Ik heb een bedrijf opgestart die bitjes op maat maakte, voor hockey, rugby, voor vechtsporten enzovoort. Dan kun je het specifiek afstemmen op die sporter.’
Sport en bedrijven
BMW ontwikkelde de rolstoelen voor het Amerikaanse team. ‘Dat gebeurde voornamelijk vanuit de achterliggende gedachte dat als de rolstoelgebruikers een goed zitcomfort hebben, ze dat kunnen gebruiken voor de auto’s. Zo is er kruisbestuiving vanuit het bedrijfsleven. Dat is de corporate kant. Ook de startup kant doet veel met hoogwaardige technologie. Daar gaat de sportwereld heel slim mee om. Ze leggen die startups een contract voor wat de sportbonden exclusief gebruik geeft van de techniek en na de OS verscheuren ze dat contract, dan mogen de bedrijven groeien. In Amerika gebeurt dat heel veel, zo proberen zij hun voorsprong behouden. NOC-NSF doet dat ook, alleen zijn de budgetten hier veel lager dan in Amerika. Vooral de sporten waarin Nederland koploper is, zijn interessant, want ze willen die koppositie behouden. Zwemmers zijn bijvoorbeeld ook continu bezig met verbeteringen. Daarin kun je de analogie trekken met de maritieme wereld, waarin het ook gaat over weerstand in het water, zoals coatings. Als je een afdeling maritieme techniek betrekt bij jouw zwembad, krijg je waarschijnlijk compleet nieuwe inzichten op het gebied van zwemmen. ASML is nu pas aan het bewegen richting PSV, ook in het sponsorship van Brainport. In 2013 vroeg ik me al af of ASML iets toe kon voegen aan de sport. Er zit enorm veel kennis bij ASML, kun je daar iets mee doen voor de sport?’
Startups en opleidingen
Innovaties uit de sportwereld zijn bruikbaar voor het dagelijkse leven, maar niet alle innovaties komen verder dan een idee. ‘Op de Hogeschool van Amsterdam ben ik met een docententeam betrokken bij 60 nieuwe sportproducten. Ieder jaar komt er wel een bidon voorbij waar je iets extra’s mee kan, dit jaar was er een sleutelhanger aan bevestigd. Ook was er een pompje voor een bal die je mee kunt nemen in je borstzakje. Helaas komen niet alle innovaties op de markt, want de studenten pakken daar niet op door. De vraag is ook hoe groot het probleem is dat het oplost. Ook worden daar nieuwe sporten bedacht, zoals 100 meter skateboarden.’
Directe videofeedback
Door sporters real time direct na een actie, die terug te laten zien, krijgen sporters meer inzicht in hun eigen handelen en bewegen. Arno Pluk, computerwetenschapper en voormalig turner, van 4t2 Sport Solutions ontwikkelde daar een videofeedbacksysteem voor: ‘Direct na een oefening bij turners of welke andere sport ook, komt op een scherm de opname van die oefening. Dat maakt dat topsporters een koppeling kunnen maken tussen hoe het voelt en hoe het eruitziet.’ Epke Zonderland werkte hiermee en ook de turndames hebben dit systeem. Wat het vooral interessant maakt voor sporters en trainers is dat dit heel simpel is. Het is niet verbonden aan internet, waardoor het heel lokaal blijft. Het systeem kan met een losse camera zijn die op een hoge paal staat of met een of meer vaste camera’s in de zaal of op het complex. De camera kan ingesteld zijn op het registreren van bewegingen in zijn gebied, maar hij kan ook 24 uur per dag opnemen. Daarnaast kun je kiezen uit een Trigger opname die automatisch opnames maakt bij een beweging en die doorgaat met opnemen terwijl een ander beeld teruggekeken wordt. Of je gaat voor Delay opname, dan maakt de camera opnames die automatisch getoond worden met vertraging gedurende vijf tot tien minuten, afhankelijk van de instellingen. De video kan in slowmotion of per beeld teruggekeken worden. Daarna verdwijnen de beelden. ‘Het is een simpel systeem waarbij je alleen de stekker in het stopcontact stopt en hij doet het. Veel trainers willen geen tijd verspillen aan allerlei instellingen en technische dingen. Sporters leren veel van dit systeem, het helpt ze te focussen op kleine details’
Sportschool in het park
Voor wie niet naar de sportschool kan of wil is er een buitenmogelijkheid. Iedereen kan gebruik maken van deze fitnesstoestellen, die op openbare plaatsen staan. Nadja Wilberink (eigenaar van Opensports bv) is de distributeur in Nederland voor de toestellen van Omnigym®, een Fins bedrijf: ‘Een Finse fysiotherapeut ontwikkelde deze toestellen vanuit de fysiotherapie en revalidatie. De toestellen zit vastgeschroefd in de grond en zijn voor iedereen bruikbaar. Er zitten geen losse onderdelen aan. Alle toestellen hebben ‘armen’ waaraan je het gewicht kunt veranderen door het over de arm te verschuiven naar het gewenste gewicht. Het is een hefboomeffect, door het gewicht te verplaatsen kan iedereen zelf de weerstand en daarmee het gewicht bepalen. Op de toestellen zit een gebruiksaanwijzing en op de website staan filmpjes van hoe je ze gebruiken kunt. Toevallig begon ik tijdens corona met mijn bedrijf, sportscholen die moesten sluiten zagen met lede ogen aan dat ik wel kon leveren wat zij boden. Inmiddels zien sportscholen me niet meer als concurrent, maar is het een aanvulling waar ook zij regelmatig gebruik van maken. De meeste toestellen staan in en rond Schiedam, maar er komen steeds meer plekken bij. Het mooiste is dat alle soorten mensen gebruik maken van deze toestellen, dik of dun, rijk of arm, groot of klein. Daardoor ontstaan communities rond de toestellen, een bijkomend erg positief effect. Op die manier kan het de eenzaamheid tegengaan en komen verschillende bevolkingsgroepen in contact.’ De toestellen worden van staal gemaakt, met daar een coating overheen waardoor ze weerbestendig zijn.
Innovaties voor de fans
In de sport komt de beleving voor fans steeds dichterbij. Arno Hermans: ‘Bij FC Köln droegen een aantal spelers camera’s die toeschouwers konden activeren. Dat gebeurde niet tijdens een officiële wedstrijd, want dat mag niet. Maar hierbij konden de toeschouwers zelf uitkiezen met wie ze mee wilden kijken. Dan zie je de wedstrijd vanuit het perspectief van de speler en dat is heel bijzonder. Dat maakt topsporters binnen bereik voor de fans. In Amerika zijn proeven gaande met camera’s op tribunes waarmee je vanuit bijvoorbeeld Nederland via een VR-bril de wedstrijd live bij kunt wonen. Dat lijkt mij echt een goede oplossing voor fans die hun eigen regisseurs kunnen worden.’
