Johan Herrenberg
Kunstmatige intelligentie (ki) is een blijvertje, sterker: een groeiertje. Landen en bedrijven zetten massaal op haar in en de ontwikkelingen gaan snel. Object- en spraakherkenning, begrijpend lezen en vertalen: de machines steken zo langzamerhand de mens naar de kroon, als ze die hem op bepaalde gebieden al niet van het hoofd hebben gestoten.
Op het ogenblik dat ik dit schrijf, vindt in Seattle Microsoft Build 2018 plaats, een driedaagse ontwikkelaarsconferentie. Microsoft-ceo Satya Nadella stelde in zijn keynote dat de wereld één computer is geworden dankzij de nu bijna onzichtbaar met alle terreinen van ons leven verweven digitalisering. Omdat dat zo is, zijn ontwikkelaars volgens hem een wereldmacht. Een grote verantwoordelijkheid. Mij trof bij zijn presentatie een filmpje: hoogspanningsmasten in een onherbergzaam gebied, met op de grond twee onderhoudstechnici en hoog in de lucht een inspectiedrone die zij besturen en die met zijn loepzuivere ki-blik de masten voor hen checkt op defecten. Een enorme kosten- en tijdsbesparing, en veilig bovendien. Zo toegepast is ki een grote verrijking.
Het spectrum van het denken over ki is breed. Het loopt van een rustige inschatting en beoordeling van haar mogelijkheden en grenzen tot apocalyptische doemscenario’s en overspannen verwachtingen. Zo vindt schaakkampioen Gary Kasparov de angst overtrokken, kunstmatige intelligentie zou beter ‘toegevoegde intelligentie’ genoemd kunnen worden, ze gaat de mens nooit vervangen. Maar Elon Musk denkt dat ki uit de hand kan lopen zonder streng toezicht, dat we met ki onze doodsakte getekend zouden kunnen hebben.
De meest curieuze reactie op ki is wel die van de Amerikaan Anthony Levandowski. Hij ziet de mens als de gedoodverfde verliezer en wil ki de basis voor een nieuwe godheid maken. Hij heeft er een heuse kerk voor gesticht, Way of the Future, zodat we die god kunnen aanbidden. ‘Jij wilt toch ook dat je begaafde kind je stoutste dromen van succes overtreft en haar het verschil tussen goed en kwaad leren in plaats van haar op te sluiten omdat ze tegen je in opstand zou kunnen komen en je je baan afpakken? Ki zal ons dan behandelen als een geliefde ouder. Wij vinden het wel belangrijk dat machines weten wie hun zaak gunstig gezind is, en wie niet. Wij zullen bijhouden wie wat heeft gedaan (en hoe lang) om bij deze vredige en respectvolle overgang te helpen.’
Dit dreigement vind ik verontrustender dan de toekomst van ki. Hier holt iemand vooruit op een onzekere ontwikkeling, waarbij hij zich op voorhand schaart aan de zijde van het triomferende Ding. De survival of the fittest overleven door alvast te gaan kruipen. Dit getuigt van meer angst dan Elon Musk tentoonspreidt: het is de appeasementpolitiek van een gek die de Hitler van de Machine gunstig denkt te stemmen.
