Johan Herrenberg
De afgelopen zeven maanden hokt mijn dochter, tweedejaars Pedagogische Wetenschappen, op in haar kamer, die nu collegezaal, vergaderruimte en studieplek ineen is. Een nieuwe laptop is aangeschaft voor een haperloos onlinebestaan. Ik benijd haar niet. Waar ik geschapen ben voor zelfisolatie en quarantaine, is mijn dochter nog jong, levenshongerig en zeer sociaal. De maatregelen tegen de pandemie beroven haar van veel.
Ik vraag me af wat Derek Li van deze onderwijssituatie vindt. Hij is de oprichter van Squirrel AI, dat in zijn vaderland China de bijlesmarkt heeft veroverd (‘tutoring’). Men is daar sterk toetsgericht. Het slagen voor toelatingsexamens voor het voortgezet en hoger onderwijs is beslissend voor de rest van je leven. Li heeft een adaptief één-op-één tutoringprogramma ontwikkeld, gebaseerd op kunstmatige intelligentie. Zijn succes is aanzienlijk en nog groeiende: 2000 leercentra in 200 steden, 1 miljoen leerlingen. In een artikel in de MIT Review van januari 2020 zegt hij dat menselijke leraren ‘genieën kunnen vernietigen’ en dat je hun onderricht maar beter aan machines en algoritmen kunt overlaten; docenten controleren en monitoren dan de prestaties en het emotioneel welzijn van hun leerlingen. Nu nog is zijn systeem gericht op de naschoolse wereld, maar hij wil dat het ingang vindt in het reguliere onderwijs en timmert daartoe sterk aan de weg, ook internationaal.
Zijn ingenieurs werken samen met zogeheten ‘meesteronderwijzers’, deze delen een lesvak op in de allerkleinste conceptuele eenheden. Zo is schoolwiskunde opgesplitst in iets meer dan 10.000 ‘kennispunten’, zoals rationele getallen, eigenschappen van driehoeken en de stelling van Pythagoras. Deze fijnmazigheid dient ertoe de begripstekorten bij leerlingen precies te kunnen diagnosticeren. (Ter vergelijking: in een studieboek kan dezelfde stof in 3000 punten zijn onderverdeeld.) Zijn de kennispunten vastgesteld, dan worden ze gekoppeld aan videocolleges, aantekeningen, uitgewerkte voorbeelden en praktijkproblemen. Onderlinge verbanden en overlappingen worden in een ‘kennisgrafiek’ gecodeerd, ook gebaseerd op de ervaringen van de meesteronderwijzers.
Een leerling begint zijn cursus met het toetsen van zijn begrip van de sleutelconcepten. Wordt een beginvraag goed beantwoord, dan veronderstelt het systeem dat hij de aanverwante concepten ook begrijpt. Na tien vragen heeft het systeem een goed beeld van wat moet worden bijgespijkerd en bouwt op grond daarvan een curriculum op. Terwijl de leerling studeert, werkt het systeem het model van wat hij begrijpt bij en past ook het curriculum aan. Als meer leerlingen het systeem gebruiken, merkt het voorheen niet geziene verbanden tussen concepten op. Het machinelerende algoritme werkt deze dan bij in de kennisgrafiek. Monitorende fysieke docenten springen soms bij.
Vele leerlingen blijken enorm door Squirrel te zijn geholpen. Maar gevraagd naar een verbeterpunt, zegt een succesvolle en anderszins zeer positieve leerlinge zeer traditioneel tóch: ‘Meer contact met een leraar’.
