Special – Topproject: Razendsnel schakelen op de A12

Christian Jongeneel

Een kwetsbare waterleiding langs de weg was een van de meest uitdagende complicaties bij de vernieuwing van de A12 waar Ballast Nedam voor tekende.

Rijkswaterstaat is momenteel bezig met een groot project om de hele A12 van Den Haag naar Duitsland op de schop te nemen. Het werk wordt in delen aanbesteed en uitgevoerd. Ballast Nedam verwierf onder meer de opdracht om een traject van twaalf kilometer tussen Gouda en Zoetermeer te vernieuwen. Het is een van de oudste stukken snelweg van Nederland: sommige viaducten dateerden nog uit de jaren dertig.

 

‘Onze taak was om de weg te verbreden van twee keer twee rijstroken naar twee keer twee plus spitsstroken’, vertelt ontwerpleider ir. Frank Schuitemaker. ‘Verder moesten we twee nieuwe aansluitingen tot stand brengen, één op de plek van een bestaande aansluiting, de ander ter vervanging van twee bestaande aansluitingen. Ook de aanleg van een dynamisch verkeersmanagementsysteem hoorde erbij. Bijzonder was vooral de korte tijd waarin alles gerealiseerd moest worden.’

 

Nadat Ballast Nedam twee jaar eerder, in een separate opdracht, al het zandlichaam had aangelegd (er is tijd nodig om de ondergrond te laten zetten), kwam in mei 2008 de opdracht voor de weg. Vier maanden later moesten de eerste heipalen de grond in. Schuitemaker: ‘Die palen waren al besteld voordat we het definitief ontwerp voltooid hadden.’ Ook de uitvoering was aan strakke tijdpaden gebonden. Ballast Nedam verwierf de opdracht mede met een bod dat uitging van slechts vier lange weekeinden volledige afsluiting van een rijbaan. ‘En als je dat beloofd hebt, kun je niet meer terug’, aldus Schuitemaker.

 

In de ‘100 uur van Bleiswijk’ werd honderd uur continu gewerkt aan de kruising van de A12 met de N209 bij Bleiswijk, waarbij de laatste volledig afgesloten was. De snelweg liep daar eerst onder de lokale weg door. Na de werkzaamheden was dat omgekeerd. Die druk zat er voortdurend op, reden om veel met prefab-liggers te werken; ter plekke bouwen kost immers meer tijd. Logistiek was vanuit ingenieursoogpunt de grootste uitdaging. De randvoorwaarden waarbinnen Ballast Nedam moest ontwerpen waren nauw omschreven. Rijkswaterstaat leverde een driedimensionaal ontwerp met de dimensies van de weg aan en een vormgevingsvisie op de kunstwerken. Het ging dus vooral om de technische detaillering. Voor de kunstwerken werden conventionele oplossingen gekozen. Vanwege de vormgeving moesten de wanden waarop de viaducten in het midden steunen, uitgevoerd worden in voorgespannen beton in plaats van gewapend beton.

 

Technisch puzzelwerk kwam vooral te pas aan een afrit waarlangs de BAL-1 loopt, een grote betonnen leiding die water van Bergambacht naar de duinen bij Scheveningen brengt ter zuivering. Door verbreding van het talud van de weg, zou de onderliggende grond opzij gedrukt kunnen worden, met gevolgen voor de BAL-1, die dateert uit de jaren vijftig en nogal gevoelig is voor vervorming.

 

Schuitemaker: ‘Aanvankelijk hadden we bedacht om zetting te voorkomen door de terp op geotextiel te leggen, dat op zijn beurt op palen rustte. Die oplossing is echter duur. We zijn daarom gaan rekenen en kwamen tot een verschuiving van de complete leiding over 450 meter van maximaal vijf centimeter. Dat was acceptabel voor de eigenaar van de leiding.’

 

Tijdens de werkzaamheden werden op de leiding om de vijf meter meetpunten aangebracht om iedere verandering van de positie te kunnen waarnemen. Hellingbuismeters (in de grond geslagen buizen met een soort peillood erin) gaven informatie over eventuele grondverschuivingen dieper in de grond. De verplaatsingen bleven ver binnen de berekende maxima.

 

Inmiddels zijn de grote werken voltooid. Een aantal kleinere zaken moeten nog afgewerkt worden, met name bij de op- en afritten. Oplevering staat gepland voor december van dit jaar.