Peter Baeten
Bij ongeveer de helft van de bedrijven in de R&D Top 25 gingen de uitgaven in R&D omhoog in het jaar 2015; bij de andere helft namen ze af.
Dit blijkt uit de jaarlijkse inventarisatie van TW. Er is, net als vorig jaar, dus geen duidelijke trend omhoog te constateren in R&D-bestedingen, ook niet nu de economie voorzichtig aantrekt na de crisisjaren vanaf 2008. Aan de andere kant valt ook zeker niet te constateren dat de R&D-activiteiten in rap tempo uit Nederland verdwijnen (een vrees die nogal eens wordt verwoord). Schattingen over de totale bestedingen aan R&D door bedrijven in Nederland bedragen ongeveer € 7 miljard per jaar (CBS). Deze bestedingen blijken, uitgedrukt als percentage van het bbp, vrij constant in de tijd, net boven de
1 %.
De R&D-uitgaven van bedrijven als percentage van het bbp kennen tot 2008 een stabiel patroon; ze zakken vervolgens wat in door de financiële crisis om vervolgens toe te nemen (volgens het CBS komt dat mede vanwege enkele technische wijzigingen in de dataverzameling door het statistisch bureau). Het aandeel van bedrijven in de totale R&D-uitgaven van Nederland nam af van 52 % in 1995 tot 47 % in 2010. Over 2014, het meest recente cijfer van CBS, bedroeg het aandeel ongeveer hetzelfde. Nederland blijft wel steevast hangen onder het Europese gemiddelde qua uitgaven in R&D, zowel voor bedrijven als in totaal.
In de lijst van R&D-bedrijven staat ASML uit Veldhoven wederom bovenaan de lijst. De producent van wafersteppers geeft met € 770 miljoen net iets meer uit dan Philips aan R&D in Nederland. Afgezet tegen de schatting van € 7 miljard aan totale R&D-uitgaven door bedrijven in Nederland, blijkt dus wel dat Philips en ASML zeer bepalend zijn. Beide bedrijven zijn immers goed voor ongeveer tien procent van de R&D-uitgaven door bedrijven.
Philips en Shell hebben, wereldwijd, de meeste octrooien verworven in 2015, respectievelijk 4.570 en 1.049. Voor het tweede jaar is in de lijst ook de R&D-intensiteit van een bedrijf opgenomen, Dit zijn de uitgaven aan R&D als percentage van de totale omzet. Dit geldt niet voor Nederland maar is wereldwijd bekeken.
Wat verder opvalt is een grote variatie aan toepassingsgebieden voor de uitgevoerde R&D; dit loopt van sla tot radar tot slibzuivering. Grote afwezige in de lijst is Fokker. Dat komt omdat de vliegtuigonderdelenfabrikant vorig jaar werd overgenomen door het Britse GKN en het moederbedrijf de in potentie beursgevoelige cijfers niet wilde vrijgeven.
Een recent afgerond R&D-project van Rijk Zwaan is bijvoorbeeld de ontwikkeling van een eigenschap voor slarassen die er voor zorgt dat de bladeren na het versnijden minder snel verkleuren door oxidatie. Dit verlengt de houdbaarheid, wat voor de gehele groenteketen tot en met de consument voordelen biedt. Rijk Zwaan heeft in totaal ruim tien jaar aan deze eigenschap gewerkt.
NXP Semiconductors richtte zich recent onder meer op Highly Integrated CMOS Single-Chips voor Postage Stamp Sized Radar Sensors. Radar is een kerntechnologie voor toekomstige rij-assistentiesystemen (Advanced Driver Assistance Systems; ADAS). Dit omdat radartechnologie precieze data levert over de rijomgeving, waardoor het wegverkeer veiliger zou moeten worden.
Traditioneel is ons land onder meer sterk in (water)zuiveringstechnieken. Zo is Themista een recent door Royal HaskoningDHV ontwikkelde technologie om nog meer energie uit zuiveringsslib te kunnen halen. In 2015 onderzocht het bedrijf de technologie op pilotschaal bij het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Zowel de technische als de financiële haalbaarheid zijn onderzocht en de resultaten zijn volgens Royal HaskoningDHV positief: Themista breekt aanzienlijk meer organische stof af dan een conventionele vergistingsinstallatie, wat resulteert in meer duurzame energie in de vorm van biogas en een lagere hoeveelheid restslib.
In de R&D Top 20 van Kennis- & Onderzoeksinstituten staat traditiegetrouw TNO veruit bovenaan, dit keer met een budget van € 518 miljoen over het jaar 2015. Dat is wel fors minder dan de € 626 miljoen van een jaar eerder. Deze daling zien we echter niet over de gehele linie. Net als bij de bedrijven gaan de uitgaven aan R&D bij ongeveer de helft van de deelnemers aan de lijst omhoog.
De relatieve R&D-uitgaven van instellingen voor hoger onderwijs kennen volgens het CBS de laatste jaren een lichte stijgende ontwikkeling, terwijl de relatieve R&D-uitgaven van de publieke researchinstellingen redelijk stabiel zijn. De R&D-uitgaven voor Nederland als percentage van het bbp volgen in grote lijnen de ontwikkeling van die van de bedrijven.
U kunt de complete Top 25 als PDF downloaden.
