Thomas van de Sandt
Nederland geeft meer ruimte aan zijn rivieren, maar de langetermijngevolgen van alle ingrijpende en vernieuwende maatregelen zijn nog allerminst duidelijk. Onder leiding van de Universiteit Twente start daarom het onderzoeksprogramma RiverCare, dat een bijdrage van € 4,5 miljoen ontvangt van Technologiestichting STW.
Rijkswaterstaat voert op meer dan dertig plekken langs de Rijn, IJssel, Waal, Nederrijn en Lek werkzaamheden uit die moeten zorgen dat de rivieren hogere waterafvoerpieken aankunnen en voor natuurontwikkeling. ‘De gevolgen voor bodem, oevers en uiterwaarden kennen we echter nog niet goed’, vertelt prof.dr. Suzanne Hulscher van de Universiteit Twente. ‘En dat is wel belangrijk, want het beheren van rivieren kost heel veel geld. Als we precies weten wat er gebeurt, kunnen we dat beheer slimmer aanpakken.’
Het onderzoeksprogramma RiverCare, waaraan ook de universiteiten van Utrecht, Nijmegen, Delft en Wageningen en verschillende kennisinstituten, bedrijven en overheden deelnemen, grijpt hierop in. De meetgegevens van de komende vijf jaar worden in een model gevat om de langetermijngevolgen van riviermaatregelen te voorspellen. ‘Tien tot vijftig jaar vooruit kijken is realistisch’, denkt Hulscher.
Het gaat specifiek om de gevolgen van enkele innovatieve maatregelen, zoals langsdammen die de vaargeul op zijn plek houden, maar in tegenstelling tot de gangbare kribben evenwijdig aan de stroomrichting staan. Andere voorbeelden zijn nevengeulen, die bijspringen bij de afvoer van hoog water, en het loslaten van vaste oevers. ‘Met deze maatregelen breng je het systeem ver uit evenwicht. Dit kan allerlei gevolgen hebben, variërend van oevererosie op andere plekken tot deposities in de vaargeul. Dat kan bijvoorbeeld de fundering van bruggen in gevaar brengen’, aldus Hulscher.
Het onderzoek moet uiteindelijk een handvat bieden aan overheden die over rivierbeheer beslissen. De Universiteit Twente ontwikkelt daarom ook een serious game, Virtual River genaamd, die de gevolgen van verschillende maatregelen zichtbaar maakt. Hulscher: ‘Dat moet helpen om onze kennis ook in het buitenland in te zetten.’
