Jan Spoelstra
Staatssecretaris Menno Snel wil per 2021 het liefst samen met zijn Europese collega-ministers van Financiën de vliegtaks invoeren. Parallel aan deze discussie roept de Tweede kamer om goede, snelle treinverbindingen tussen Europese hoofdsteden, want dan zouden reizigers een goed alternatief hebben voor korte, goedkope en fossiele brandstof verslindende vluchten.
Zo vergaderde de Tweede Kamer op 6 juni over een directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen, maar een oud verdrag dicteert voorlopig een inefficiënte paspoortcontrole op de heenreis. Ook werd er om een snelle verbinding van en naar Berlijn gevraagd, maar gebrekkige samenwerking tussen NS en Deutsche Bahn verhindert dat vooralsnog.
In de discussie rond de vliegtaks hoor je nota bene van NS zelf, die het Fyra-project op indrukwekkende wijze heeft laten floppen, dat veel Europese bestemmingen prima per trein kunnen worden bereikt. Als overheid en spoorwegmaatschappij in deze context zeggen dat Europese hoofdsteden straks prima per trein bereikt kunnen worden, is dat toch een beetje een brevet van onvermogen uitreiken aan je eigen adres, want kansen om het beter te organiseren dan nu het geval is, zijn er voor de betrokken partijen zeker geweest.
Toch moet die vliegtaks er wel komen en het valt niet meer te verkopen dat er geen belasting op kerosine zit. Daar kunnen we anno 2018 niet meer omheen. Maar wel onder twee strikte voorwaarden. Allereerst moet een dergelijke belasting op Europees niveau ingevoerd worden, en anders niet.
Vakantiegangers reizen net zo makkelijk met de benzineauto naar vliegvelden kort over de grens, in plaats van dat ze hun weg naar het doorgaans prima per trein bereikbare Schiphol vinden. En dan werkt een milieumaatregel dus averechts. Uit een recente opiniepeiling onder het EenVandaag opiniepanel bleek dat 86 % van de mensen het klimaat niet overweegt bij het vervoermiddel dat ze kiezen. Ook ben ik heel erg voor een gelijk speelveld in Europa. Schiphol extra belasten, intercontinentale vluchten die via Frankfurt, Londen of Parijs gaan: het gaat banen kosten, het vestigingsklimaat van bedrijven zakt onderuit. Wat dat betreft praat ik de lobby vanuit het bedrijfsleven even na en ben ik niet voor oneerlijke concurrentie voor Nederlandse luchthavens.
In de tweede plaats moet het geld dat met de vliegtaks wordt opgehaald – en met honderden miljoenen reizigers per jaar lopen de opbrengsten al snel in de miljarden – teruggeleid worden naar duurzaam transport. Het moet niet in de Europese begroting gestoken worden om landbouwsubsidies uit te betalen. Nee, er moeten mooie ICE-treinen van Amsterdam naar Berlijn (en misschien wel verder naar Polen) van gesubsidieerd worden. Of TGV’s die niet alléén in de zomer van Amsterdam naar Zuid-Frankrijk rijden. Of langeafstandsbussen op waterstof. Of onderzoek naar synthetische kerosine via elektrolyse van water en chemische reductie van CO2 tot koolwaterstoffen. Met jaar-in-jaar-uit enkele miljarden kun je technisch veel bereiken – als het niet blijft hangen op gebrekkige samenwerking.
