Diversiteit in tech-wereld: ‘we dénken vooral dat we heel divers zijn’

In de Nederlandse tech-industrie leeft het overwegende idee dat diversiteit in de eigen organisatie goed en grondig is gewaarborgd. Maar als wordt dóórgevraagd, dan blijkt dat er de nodige vraagtekens te zetten zijn bij de open houding in deze sector, zo blijkt uit onderzoek door Techleap en Motivaction. Zo geeft 1 op de 4 ondervraagde vrouwen aan in het afgelopen jaar een melding bij een vertrouwenspersoon te hebben gedaan over ongepast gedrag. Bijna de helft van de ondervraagde niet-westerse tech-werkers voelt ongelijke behandeling op de werkvloer. Hoe komt dat, wat zijn de gevolgen en hoe ga je hiermee om?

Ingrid Tappin is directeur van Diverse Leaders in Tech, een door Techleap geïnitieerde community die diversiteit in de tech-industrie in de meest brede zin wil bevorderen. Vanuit die functie heeft ze opdracht gegeven voor het onderzoek The State of Inclusion in Dutch Tech: Uncovering the DEI Perception Gap. Waarbij DEI staat voor Diversity, Equity en Inclusion. De uitkomsten van het door Motivaction uitgevoerde onderzoek zijn in november 2023 gepresenteerd tijdens een door Diverse Leaders in Tech georganiseerd internationaal congres.    

Perceptie op de werkvloer is anders

‘Als het onderzoek één ding aantoont, dan is het dat we in de Nederlandse tech-wereld tóch niet zo anders blijken te zijn dan andere industrieën’, lacht Tappin. De tech-wereld waar ze op doelt en waar het onderzoek plaatsvond, bestaat met name uit de innovatieve bedrijven die technologiegedreven businessmodellen ontwikkelen en exploiteren. Denk daarbij aan miljardenbedrijven als Booking.com, Adyen, Picnic of Bunq bank, maar ook aan de vele duizenden tech-startups die ons land rijk is. Tappin: ‘We hebben als industrie vaak het idee dat we veel inclusiever zijn dan we uiteindelijk blijken te zijn. Dit is wat je hoort uit de startup-wereld: we zijn toch allemaal internationaal georganiseerd en georiënteerd, ook als het gaat om talent? We hebben wel 48 verschillende nationaliteiten op de werkvloer, dus hoe kunnen wij een probleem hebben met diversiteit en inclusie? Maar als je, zoals we met dit onderzoek doen, dieper graaft, dan ontstaat een ander beeld. Op de werkvloer blijkt de perceptie tóch anders.’

Vooroordelen en ongepast gedrag wijdverbreid

Grofweg toont het onderzoek aan dat een ruime meerderheid van de medewerkers in de tech-industrie best tevreden is met de status quo, als het gaat om diversiteit en inclusie. Extra investeringen hierin vinden ze min of meer overbodig en er is bij sommigen weerstand tegen maatregelen die mogelijk de eigen positie aantasten. Zoom je daarop in dan blijkt die tevredenheid met name te heersen onder de wat oudere, mannelijke, autochtone collega’s. Vooroordelen zijn behoorlijk wijdverbreid: eenderde van de ondervraagden werkt liever niet samen met een collega die een hoofddoek draagt. Maar liefst 1 op de 4 vrouwelijke respondenten meldde in het afgelopen jaar ongepast gedrag aan een vertrouwenspersoon. Jongeren, vrouwen en bijvoorbeeld kenniswerkers van buiten Europa hebben dan ook overwegend een aanmerkelijk minder positief beeld. Veel vertrouwen in sterke verbetering in de toekomst is er daarbij niet: de meeste ondervraagden verwachten niet dat de technologie-industrie daadwerkelijk serieuze stappen zal doen om in de nabije toekomst meer vooruitgang te boeken. Ook ondervraagden die DEI als heel belangrijk aanmerken delen die twijfel.

Producten en diensten voor álle mensen

Net als alle sectoren heeft de tech-industrie alleen al door personeelsschaarste alle redenen om werk te maken van DEI. Mensen die zich om wat voor reden dan ook ongelijk behandeld- of zelfs gediscrimineerd voelen, ervaren vanzelfsprekend minder werkplezier. Er is steeds harder bewijs dat zich dit ook weerspiegelt in de bedrijfsresultaten. Tappin: ‘Gelukkig zijn in je werk is superbelangrijk voor je prestaties. Dus dat vraagt gewoon om actie, als je als bedrijf waarde hecht aan je medewerkers. Maar wat ik specifiek voor de tech-industrie belangrijk vind, is dat alles wat doen te maken heeft met innovatie. Dat geeft ons een extra verantwoordelijkheid om met diverse teams te werken: idealiter maken we producten en services voor álle mensen en niet alleen voor een dominante groep.’

Als voorbeeld haalt Tappin de medische sector aan, waar de ontwikkeling van medicijnen van oudsher is geënt op het mannelijke lichaam. Tappin: ‘Dat heeft mensen met een andere genetische opmaak zeker benadeeld. Of neem het bekende voorbeeld van het testen van de veiligheid van autostoelen bij botsproeven. De manier waarop die zijn getest heeft er heel lang voor gezorgd dat het veel gevaarlijker was voor een vrouw om een ongeluk te krijgen dan voor een man.’

Inzichten om mee aan de slag te gaan

Het onderzoek laat duidelijk zien dat leiders in de tech-industrie hun ogen en oren goed de kost moeten geven, als ze diversiteit en inclusie echt belangrijk vinden, vindt Ingrid Tappin. ‘Als je een medewerkers-tevredenheidsonderzoek uitvoert en daar komt uit dat 80 procent van je werknemers supertevreden is, dan kun je zeggen dat je het goed doet. Maar je kunt ook eens kijken naar wie die 20 procent dan zijn die minder tevreden is en wat die representeren.’ Als bijvoorbeeld blijkt dat dat bijna allemaal vrouwen zijn, dan vraagt dat wel om actie. Tappin: ‘Dit onderzoek is niet bedoeld om tegen leiders in de tech-industrie te zeggen: kijk nou eens hoe slecht je het doet. Het gaat erom inzicht te geven en om leiders op te roepen meer- en doelgericht met dit thema aan het werk te gaan.’

Je kunt het onderzoek The State of Inclusion in Dutch Tech: Uncovering the DEI Perception Gap hier downloaden.

Verdieping: McKinsey over diversiteit: ‘It’s the economy, stupid!’

Organisatieadviesbureau McKinsey doet al tien jaar doorlopend, ‘hard’ onderzoek naar de effecten van diversiteit (of het gebrek daaraan) in het bedrijfsleven. De financiële resultaten van klanten uit de hele wereld worden gelegd naast de mate van diversiteit en inclusie en de samenstelling van het topmanagement en de raden van bestuur. De bevindingen zijn duidelijk: diverse bedrijven presteren financieel significant beter en zijn competitiever in operatie, innovatie en marktbewerking: 

• Ondernemingen met veel etnische diversiteit hebben 30 procent meer kans op een financieel rendement dat boven het gemiddelde ligt.
• Ondernemingen met veel genderdiversiteit hebben 15 procent meer kans op een bovengemiddeld financieel rendement.
• In de Verenigde Staten is er een rechtstreeks verband tussen etnische diversiteit en betere financiële prestaties: voor elke 10 procent meer etnische diversiteit in het hoger leidinggevend personeel stijgt de winst met 0,8 procent.
• In het Verenigd Koninkrijk leidde een grotere genderdiversiteit in het hogere managementteam tot de grootste verbetering van de prestaties: voor elke 10 procent meer genderdiversiteit stijgt de winst met 3,5 procent.

De onderzoeken vind je terug op de website van McKinsey, zoekterm: Diversity matters.

Verdieping: Techleap bevordert gezond startup-klimaat

Diversiteit in leiderschap is één van de speerpunten van Techleap, een door het Ministerie van Economische Zaken gefinancierde non-profit die de groei van het Nederlandse startupecosysteem moet aanjagen. Dat doet Techleap, met Prins Constantijn als boegbeeld, sinds 2015 onder andere door startups te voorzien van begeleiding, beleid te beïnvloeden en events te organiseren waar startups in aanraking komen met de kennis en expertise die hen verder helpt. Een evaluatie uit 2023 laat zien dat het ecosysteem inderdaad stevig groeit: In 2015 waren er zo’n 6.600 startups, in 2022 waren dat er meer dan 10.000. Ook het aantal ‘Unicorns’ (jonge techbedrijven met een waardering van meer dan 1 miljard euro) nam stevig toe, van 6 in 2015 naar 28 in 2022. Denk hierbij aan bedrijven als Adyen, Picnic, Bunq bank of Fastned.