Veel megaprojecten zijn groot en duur, maar niet al te moeilijk. Onbewezen technologieën, dubieuze politieke motieven, onervaren teams, problematische samenwerking en zwakke aanvoerketens kunnen echter onoverkoombare obstakels blijken. Soms is een megaproject domweg zo groot dat ergens een onzichtbare limiet wordt overschreden waarna schijnbaar eenvoudige problemen onoplosbaar worden. Een overzicht van projecten die, elk op hun eigen wijze, voor dit soort problemen kwamen te staan.
De PRELUDE, Australië
Een volwassen LNG-installatie op het vaste land beslaat al gauw 80 tot 100 hectare. Het was dan ook een gigantische uitdaging voor Shell om zo’n installatie te bouwen op een drijvend platform van slechts 4 hectare. Het resultaat is de FLNG Prelude dat met 600.000 ton het grootste drijvende object in de wereld is. Het gevaarte ligt 200 kilometer uit de kust van Australië om daar aardgas om te zetten in LNG van -160 C en het over te laden naar tankers. In 2013 schatten experts de kosten op €12 miljard. In 2021 was dat opgelopen tot € 17 miljard. Toch is dit geen succesverhaal. Sinds de opstart in 2018 kampt Prelude met een groot aantal problemen. Er ontsnapte gas, er was een brand en het elektrische systeem bleek niet goed te functioneren. In december 2021 legde de Australische Offshore Petroleum Safety Authority (NOPSEMA) de productie stil omdat Shell onvoldoende inzicht zou hebben in de risico’s veroorzaakt door het elektrische systeem aan boord.
Hinkley Point C, Verenigd Koninkrijk
Bij de bouw van de Britse Hinkley Point C, een kerncentrale met een vermogen van 3.2 MWe, beloofde de Franse eigenaar EDF Energy de problemen te omzeilen die twee andere pogingen om European Pressurized Reactors (EPRs) te bouwen saboteerden. De EPR-centrales in Finland en Frankrijk kampen met enorme kostenoverschrijdingen en vertragingen. China was er in 2021 wel in geslaagd binnen een redelijk termijn de eerste ERP-centrale op te starten. Het Franse staatsbedrijf betrok daarom ook Chinese experts en financiering bij de bouw van Hinkley Point C. Het mocht niet baten. In 2016 dacht EDF de centrale voor €18 miljard te bouwen, Inmiddels is duidelijk dat de ware kosten in de buurt van €38 miljard liggen. Een rapport van de Franse overheid oordeelde reeds in 2010 dat het design van de ERP-centrales te complex was.
Aled Davies, directeur ingenieursopleiding van de Cardiff University
“The problem with building the world’s largest anything is that when you extend beyond a certain scale, you enter the unknown, where issues that are normally minor can become suddenly major.“
De Ain Dubai, Dubai
Het grootste reuzenrad van de wereld, kosten zo’n €800 miljoen, moest het iconische visitekaartje worden van Dubai. Aan het rad bungelen 48 gesloten cabines die samen 1.750 passagiers kunnen vervoeren. Het gevaarte is volgens de bouwers bestand tegen zware aardbevingen en windstoten van 160 kilometer per uur. Helaas, vijf maanden na de opening in oktober 2021, stopte het 250 meter hoge wiel met draaien en eind 2023 staat het nog steeds stil. De eigenaar wil niet zeggen wat er aan de hand is. Omwonenden meldden dat het gevaarte tijdens het draaien zodanig vibreerde dat de grond begon te schudden. Een winkelier zei dat zijn winkelruiten barsten door het vibreren van het rad. Het gerucht gaat dat er iets in de centrale as kapot is gegaan dat niet of nauwelijks te repareren valt.
Xiong’an, China
Het is vooral in autocratisch geleide landen in zwang compleet nieuwe megasteden uit de grond te stampen die groen, hightech, duurzaam, digitaal en smart zijn. Soms is zo’n stad nodig, soms is het meer een prestigeproject. De Chinese leider Xi Jinping kondigde in 2017 de bouw aan van de megastad Xiong’an zo’n 100 kilometer ten zuidwesten van Beijing. De stad die in eerste instantie 3 miljoen inwoners zal krijgen, wordt gebouwd naast Baiyang Lake, een van de grootste moerasgebieden van China in een gebied dat regelmatig geteisterd wordt door overstromingen. Het station voor de Chinese high-speed treinen is al gereed en het is de bedoeling dat een groot aantal staatbedrijven zal verhuizen van Beijing naar Xiong’an. De eerste fase moet in 2035 gereed zijn. Eind 2022 zou reeds €60 miljard zijn geïnvesteerd in de stad.
Taiwanese chipfabriek, Arizona, VS
Volgens het Bijbelboek Genesis kwam de toren van Babel nooit af omdat de arbeiders op een kwade dag elkaar niet meer konden verstaan. Een soortgelijk scenario speelt zich anno 2023 af bij de bouw in Arizona van een chipfabriek van het Taiwanese TSMC (kosten: €36 miljard). Het is de zwaar gesubsidieerde hoeksteen van Biden’s plan om de productie van chips in de VS te laten herleven. Het project wordt vanaf de start geplaagd door misverstanden en conflicten tussen de Taiwanese opdrachtgevers en de Amerikaanse aannemers en arbeiders. De Amerikanen zeggen dat de Taiwanezen geen notie hebben van de Amerikaanse voorschriften op het gebied van veiligheid en planning. Bovendien behandelen ze de Amerikaanse arbeiders als oud vuil. Een baas van het Taiwanese bedrijf beschuldigde de Amerikanen van luiheid en incompetentie. TSMC stelt alles in het werk om visums te krijgen voor 500 Taiwanese arbeiders.
Hanford verglazingsfabriek, VS
Wat te doen met 200 miljoen liter pindakaasachtige smurrie van laag- en hoogradioactief afval in lekkende ondergrondse tanks op de Hanford Site, de plek waar Amerika 30 jaar lang plutonium produceerde voor kernbommen? Het antwoord van het ministerie van energie: verglazing. Daarom bouwt het bedrijf Bechtel al sinds 2002 op deze locatie in de staat Washington aan de grootste verglazingsinstallatie van de wereld waarin alle werk gedaan wordt door robots. De kosten van de installatie zijn inmiddels opgelopen tot 17 miljard euro. Na een 20 jaar lange lijdensweg met bouwstops, schijnbaar onoplosbare problemen en gigantische kostenoverschrijdingen lukte het Bechtel om in augustus van dit jaar een eerste proef te doen met de eerste van vier glassmelters.
Bent Flyvbjerg, econoom en geograaf aan de University of Oxford.
“Projects that run vastly over budget and behind schedule tend to be run by inexperienced teams working with unproven technologies. Projections of project timelines and costs that don’t rely on the experience of similar projects are invariably inaccurate.“
Texcoco Airport, Mexico
In Mexico betekende een politieke omwenteling in 2018 het einde van het plan voor een investering van €14 miljard in een nieuwe luchthaven voor Mexico City. De nieuwe president Lopez Obrador schrapte het project waaraan op dat moment reeds zo’n €4 miljard was gespendeerd. Tegenstanders van het megaproject protesteerden tegen de hoge kosten en de gedwongen onteigeningen van kleine grondbezitters. Er waren ook twijfels over de stabiliteit van de bodem. Het door Norman Foster ontworpen vliegveld was, net als de hele stad Mexico City, gesitueerd op de bodem van een opgedroogd meer. De Mexicaanse hoofdstad is sinds 1950 36 meter gezakt. Mexico heeft inmiddels €900 miljoen uitgetrokken om de betonnen skeletten van gebouwen en de overwoekerde landingsbanen op te nemen in een gigantisch ecologisch park met veel water.
ITER, Frankrijk
De bouw van de International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER) in Zuid-Frankrijk is na het Internationale Ruimtestation het duurste wetenschappelijke megaproject in de geschiedenis. ITER moet aantonen dat kernfusie gebruikt kan worden als een schone energiebron. De kosten worden inmiddels geschat op €22 miljard, maar dat kan ook nog veel meer worden. Het is een moeilijk project. Er wordt gewerkt aan een onbewezen technologie die ongekende eisen stelt aan design en bouwmaterialen. Omdat het ontwerp al dateert uit de jaren negentig van de vorige eeuw, is het mogelijk dat de aanpak van ITER overvleugeld zal worden door nieuwere benadering van commerciële bedrijven die met nieuwere designs en meer geavanceerde materialen werken aan kernfusie.
