Mark van Baal
- Profielen mede boosdoener
- Rolmodellen identificeren
Dr.ir. Marjolein Dohmen-Janssen (45), opleidingsdirecteur Civiele Techniek aan de Universiteit Twente, was in 1988 een van de weinige meisjes die in Delft Civiele Techniek ging studeren. ‘Toen ik begon waren we met vijftig meisjes op driehonderd eerstejaars, 16 % dus. Dat was toen veel, een verdubbeling ten opzichte van een paar jaar daarvoor. Daarna is het nooit echt toegenomen. Tegenwoordig zitten we in Enschede bij Civiele Techniek nog steeds op 15 %.’
Dat het aantal meisjes dat techniek studeert niet is doorgestegen, heeft volgens Dohmen-Janssen onder andere te maken met de profielen op middelbare scholen, die in de tussentijd zijn ingevoerd. Veel meisjes kozen – zeker in de begintijd van de profielen – voor het profiel Natuur & Gezondheid in plaats van een Natuur & Techniek, waardoor de weg naar een technische universiteit al halverwege de middelbare school was afgesloten.
Nu er een harde knip tussen Bachelor en Master is gekomen, zijn er weer meer mogelijkheden, vertelt Dohmen-Janssen. ‘Er zijn meisjes die voor een Master Werktuigbouwkunde kiezen, terwijl ze bij de keuze voor een Bachelor dachten dat ze dat te technisch zouden vinden. Afhankelijk van hun vooropleiding kunnen ze daar met of zonder schakelprogramma instromen.’
Dat nog steeds weinig meisjes voor een technische studie kiezen, heeft volgens Dohmen-Janssen ook te maken met het imago van technische beroepen onder meisjes en vrouwen. Om te helpen hier verandering in aan te brengen, is ze actief bij het VHTO (landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek). De missie van het VHTO is de participatie van meisjes en vrouwen in bètawetenschap, techniek en ICT te vergroten in Nederland. ‘We proberen rolmodellen te identificeren en op scholen te laten vertellen wat hun werk inhoudt, zodat meisjes niet meteen aan een blauwe overall denken bij techniek. Ik vertel bijvoorbeeld op middelbare scholen over het onderzoek dat ik in Indonesië deed over de impact van de tsunami op de kust. Meisjes hebben behalve die blauwe overall ook een beeld van individualistisch rekenwerk. Wij willen laten zien dat technisch werk ook creatief is, waarin samenwerken in teams en goed communiceren een belangrijke rol spelen.’
Het verschil tussen mannen en vrouwen in de techniek is lastig aan te wijzen, zegt Dohmen-Janssen, die met een ingenieur is getrouwd, maar ze wil wel een poging wagen. ‘Misschien zijn vrouwen beter in communiceren en samenwerken. Mannen zijn over het algemeen wat competitiever, terwijl vrouwen eerder voor een goed teamresultaat gaan’, zegt ze voorzichtig, om er direct op te laten volgen: ‘Wat niet wil zeggen dat vrouwen minder ambitieus zijn! Het vertonen van haantjesgedrag heeft niets te maken met ambitie.’
Dat mannen gemiddeld meer carrière maken dan vrouwen, heeft ook met de Nederlandse cultuur te maken, waarin het gebruikelijk is dat de vrouw meer voor de kinderen zorgt dan de man. De vraag ‘hoe doe je dat met kinderen thuis?’ wordt over het algemeen wel aan een ambitieuze vrouw gesteld en niet aan een ambitieuze man. Die cultuur heeft ze zien veranderen. ‘Dat mannen vier dagen per week werken, is meer geaccepteerd dan twintig jaar geleden. Hier op de universiteit zijn er veel mannen die vier dagen per week werken.’
‘Toen wij kinderen kregen zijn mijn man en ik allebei vier dagen per week gaan werken. Vandaag heeft de school van onze kinderen een studiedag, waardoor ze thuis bij mijn man zijn. Eén van mijn stellingen bij mijn promotie was: “het grootste probleem voor parttime werken is de fulltimer die zegt dat het niet kan”.’
Dohmen-Janssen adviseert studenten die naast hun studie werken om, bijvoorbeeld via Dosign Students, een bijbaan in hun vakgebied te vinden als student-assistent of junior projectmedewerker. ‘Studenten kunnen bij een ingenieursbureau vaak een waardevolle bijdrage leveren in contractonderzoek of in projecten, omdat ze al vanaf het begin van hun studie projectgestuurd onderwijs krijgen. In de eerste tien weken van hun studie maken ze al een ontwerp van bijvoorbeeld een zwembad. Wij zeggen er wel altijd bij: “zorg dat je studie altijd op één blijft staan”.’
